خلاقیت چیست؟
قدرت روبرو شدن با چالش‌ها به روش‌های مختلف، حاصل داشتن هوش خلاق یا خلاقیت است. زمانیکه خلاقیت در کودکان پرورش می‌یابد، یاد میگیرند به غرایز و توانایی‌های منحصر به فرد خود اعتماد کنندو از آنها بیشتر استفاده کنند.
در این صورت آنها نگرش مثبنی به روند حل مساله پیدا میکنند. کودکان خلاق در بزرگسالی تبدیل به انسان‌هایی متکی به نفس و کاردان میشوند و به همان اندازه از بسیاری از لذت‌های زندگی بهره‌مند میشوند.
امروزه یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های بسیاری از والدین، تربیت فرزندانی خلاق و باهوش است؛ فرزندانی که هوش سرشاری داشته باشند و بتوانند مدارج عالی تحصیلی را به بهترین شکل ممکن طی کنند. با وجود تغییرات چشمگیر در دروس فعلی مدارس و فراهم بودن امکانات آموزشی و در دسترس بودن انواع فناوری و ابزارها برای افزایش هوش و خلاقیت کودکان، هنوز والدین نمی‌دانند چگونه می‌توانند فرزندی خلاق تربیت کنند.
اگر بخواهیم خلاقیت را معنا کنیم، باید بگوییم که وقتی از مجموعه اطلاعات و داده‌ها یک فکر جدید و نو ارائه شود، تفکر خلاق حاصل شده‌است. در واقع مجموعه‌ای از افکار رها شده که به تنهایی ثمری ندارد یا کیفیت بالایی ندارد، به شکل‌های جدیدی تبدیل می‌شود که نتیجه بخش و مفید است.
گاهی تفکر خلاق به نوآوری منجر می‌شود؛ یعنی از داده‌ها و ابزار موجود استفاده جدیدی می‌شود. برای داشتن تفکر خلاق به زمینه‌هایی نیاز است. طبیعی است که هر کودکی با سطحی از هوش، توانمندی، استعداد و علاقه به دنیا می‌آید و شیوه پرورش تفکر خلاق در کودکان متفاوت است اما می‌توان زمینه‌های بروز تفکر خلاق و خلاقیت را در کودکان فراهم کرد وآن‌ها را پرورش داد.
پرورش خلاقیت کودکان
یکی از بهترین راه‌های پرورش خلاقیت کودکان در رده سنی مهدکودک، پیش‌دبستانی یا برای دانش آموزان ابتدایی و دبستانی درست کردن کاردستی است. درست کردن کاردستی، به پرورش خلاقیت کودکان کمک به سزایی می‌کند، که در مقاله‌ی “کاردستی خلاقانه” به تفصیل بررسی شده‌است.
درست کردن کاردستی:
کاردستی‌های خلاقانه کودکان را تشویق کنید و آنها را در معرض نمایش قرار دهید و از ارزیابی بیش از حد آنان خودداری کنید. بسیاری از خانواده‌ها برای سرگرم کردن فرزندانشان به تکنولوژی روی می‌آورند. بیشتر آنها فواید انجام هنر و کاردستی را فراموش کرده‌اند. هنر و کار دستی معمولا نیاز به استفاده از دست‌ها به طور هماهنگ دارند. همزمان با این که باید ذهن نیز به کار گرفته شود. انجام این دو در کنار یکدیگر باعث می‌شود که فرزند شما بتواند در ذهن و دست خود هماهنگی ایجاد کند. مثلا نقطه کشیدن روی کاغذ و قیچی کردن روی خط باعث افزایش دقت کودکان خواهد شد و باعث می‌شود که از این کار لذت نیز ببرند.همانطور که در تعریف خلاقیت گفتیم معمولا خلاقیت منجر به ساخت و ایجاد چیزی جدید می‌شود، کاردستی راهی است تا کودکان بتوانند با استفاده از ابزارهای مختلف اقدام به خلق ایده‌ها و خلاقیت‌های خود در دنیای واقعی کنند، که این امر موجب تشویق کودک برای ساخت و پردازش ایده‌های خلاقانه تر و افزایش تمرکز او بر روی مراحل ساخت کاردستی می‌شود.
بگذارید کودک اشتباه کند:
کودکانی که از شکست خوردن بترسند، کنجکاوی در آنها سرکوب می‌شود. اگر فرزند شما بعد از اشتباه ناامید شد یا احساس شکست کرد با او برای جبران و تغییر نتیجه صحبت کنید و او را راهنمایی کنید که چطور می‌تواند اشتباهش را جبران کند. لازم به ذکر است که والدین تنها باید فرزندان خود را راهنمایی کنند و خودشان اشتباه آنها را اصلاح نکنند.
کودکان را تشویق کنید:
هر اقدام مثبت و هر تلاش کودک‌تان را تحسین کنید. پاداش‌های کلامی بهترین نوع تشویق هستند. اگر در تشویق‌ها بیش از حد چهارچوب مدار هستید و از جدول ستاره استفاده می‌کنید، سعی کنید با دیدن اتفاقات خلاقانه در کودک او را تشویق و تحسین کنید و حتی ناگهانی به او ستاره یا جایزه دهید. برای اطلاع از راه‌های صحیح این کار به مقاله‌ی” تشویق کودکان” مراجعه کنید.
اجازه دهید به هم بریزد و کثیف کاری کند:
معمولا مادران نسبت به تمیزی منزل و کودکشان حساسیت و وسواس بیش از اندازه دارند. سعی کنید اتاق یا فضایی برای کودک تعیین کنید که در آنجا هرکاری خواست انجام دهد. دیوارهای آنجا را کاغذی کنید تا روی آنها نقاشی کند و اقداماتی از این قبیل که کودک باخیال راحت بتواند در آن محل کثیف کاری کند و شما نیز گاهی با او همراهی کنید.
وسواس تمیزی در سنین پایین جلوی خلاقیت کودک را می‌گیرد. اگر از بی‌نظم شدن فرزند نگرانید، به او توضیح دهید که بعد از بازی نیاز است که دست‌ها و بدنش شسته شود و محیط برای دفعه بعدی آماده باشد.
خلاقیت کودکان | الگوی خلاقیت فرزند باشید:
شما الگوی فرزندتان هستید. اگر کودک، والدین را در حال ساخت یا تعمیر چیزی ببیند او هم یاد می‌گیرد که باید پذیرای خلاقیت‌ها باشد. به کارهای خلاقانه کودکی خود فکر کنید و خاطراتی از آن را برای کودک خود توضیح دهید و از او بخواهید این کارها را انجام دهد.
برای فرزندانتان وقت بگذارید:
بازی کردن دنیای کودک است و در بازی است که کودک دنیای خودش را می‌سازد. با او بازی کنید. نقش‌هایی که می‌خواهد بر عهده بگیرید و صبوری کنید. خسته اید، مشکل مالی دارید، شرایط کارتان بد است و … کودک این‌ها را متوجه نمی‌شود و دنیای خودش را دارد. به دنیا و بازی کودک احترام بگذارید. در این زمینه مطالعه مقاله بازی کودکان اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار می‌دهد.
ذهن باز و روشن و خلاق داشته باشید:
پرورش خلاقیت کودکان راه‌های مختلفی دارد که یکی از این راه‌ها تقویت و پرورش قدرت حق انتخاب در کودکان است.
به فرزندانتان حق انتخاب بدهید تا برای مستقل فکرکردن ترسی نداشته باشند. بگذارید غذا، لباس، اسباب بازی و بازی مورد علاقه‌اش را خودش انتخاب کند. البته ایجاد محدودیت در انتخاب‌ها برای کودک لازم است. اگر کودک شما همه چیز را با هم می‌خواهد، چند حق انتخاب پیش روی او بگذارید و از او بخواهید از بین این‌ها انتخاب کند. اگر دوست دارد در آشپزخانه بازی کند، وسایل محدودی در اختیار او قرار دهید و آشپزخانه را به شکل یک اتاق جادوگری یا آزمایشگاه در بیاورید. برای پرورش خلاقیت کودکان، به آنها اجاز دهید محیط‌های واقعی بزرگ‌ترها را تجربه کند. اما همانطور که میدانیم این محیط‌ها برای کودکان ممکن است خطرساز شود، بنابراین، والدین باید محیط‌های بازی و کنجکاوی کودکان را به دقت بررسی و خالی از هر گونه تهدیدی کنند.